Niektóre metody antykoncepcji mogą być mniej skuteczne w zapobieganiu ciąży u kobiet z epilepsją przyjmujących wybrane leki przeciwpadaczkowe (LPP). Mowa o LPP indukujących enzymy wątrobowe, które wpływają na skuteczność metod antykoncepcyjnych. Z kolei jest mało prawdopodobne, aby leki LPP nieindukujące enzymów wątrobowych miały wpływ na antykoncepcję.
Spis treści
LPP indukujące enzymy wątrobowe a skuteczność antykoncepcji hormonalnej
LPP indukujące enzymy wątrobowe mogą wpływać na metody antykoncepcji zawierające hormony, takie jak pigułki lub implanty antykoncepcyjne. Dzieje się tak, ponieważ leki te zwiększają poziom enzymów rozkładających hormony w organizmie. Oznacza to, że hormony zawarte w środkach antykoncepcyjnych są rozkładane szybciej niż zwykle, przez co pozostają w organizmie przez krótszy czas i są mniej skuteczne w zapobieganiu ciąży.
Jeśli pacjentka przyjmuje LPP indukujące enzymy wątrobowe, lekarz może zalecić stosowanie metody antykoncepcji, na którą nie ma wpływu lek z grupy LPP, np. metody barierowej, lub stosowanie więcej niż jednej metody, aby zapobiec ciąży.
Poniżej lista popularnych leków LPP i nazw handlowych, pod którymi występują, polskich i zagranicznych:
- karbamazepina (Tegretol, Neurotop, Finlepsin, Amezpin),
- octan eslikarbazepiny (Zebinix),
- okskarbazepina (Trileptal, Oxepilax),
- fenobarbital (Luminal),
- fenytoina (Phenytoinym, Epanutin, Phenhydan),
- prymidon (Mizodin),
- rufinamid (Inovelon),
- topiramat (Topamax, Toramat, Epitoram),
- perampanel (Fycompa).
LPP nieindukujące enzymów wątrobowych
Grupa LPP nieindykująca enzymów nie ma udowodnionego wpływu na skuteczność jakiejkolwiek formy antykoncepcji.
Poniżej lista popularnych leków LPP i nazw handlowych, pod którymi występują, polskich i zagranicznych
- acetazolamid (Diuramid),
- brywaracetam (Briviact),
- klobazam (Frisium),
- klonazepam (Clonazepamum),
- etosuksymid (Petinimid, Petnidan),
- gabapentyna (Neurontin, Gabapentin),
- lakozamid (Vimpat, Lacosamide),
- levetiracetam (Keppra, Levetiracetam),
- piracetam (Nootropil),
- pregabalina (Lyrica, Pregabiln, Linefor),
- walproinian sodu (Depakine, Convulex, Absenor),
- stiripentol (Diacomit),
- tiagabina (Gabril),
- wigabatryna (Sabril),
- zonisamid (Zonegran).
Lamotrygina – przypadek szczególny
Lamotrygina (Lamitrin) jest LPP nieindukującym enzymów wątrobowych. Jednak w przeciwieństwie do innych leków z tej grupy wymaga szczególnej uwagi.
Nie ma dowodów na to, że tabletki antykoncepcyjne wpływają bezpośrednio na padaczkę, ale istnieją dowody na to, że obniżają stężenie lamotryginy we krwi. Może to zmniejszać kontrolę napadów i prowadzić do ich wystąpienia.
Badania sugerują, że lamotrygina może zmniejszać ilość progestagenu ze złożonych doustnych tabletek antykoncepcyjnych we krwi, ale nie estrogenu. Jednak obecnie nie ma jednoznacznych dowodów na to, że lamotrygina zmniejsza skuteczność tabletek antykoncepcyjnych u osób chorujących na epilepsję.
Jeśli pacjentka przyjmuje ten lek, ważne jest, aby porozmawiać z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania jakichkolwiek środków antykoncepcyjnych zawierających hormony progestagen i estrogen.
Jaka antykoncepcja przy padaczce?
Poniżej prezentujemy różne metody antykoncepcji i ich skuteczność w połączeniu z LPP. Kiedy określamy rodzaje antykoncepcji jako skuteczne lub nieskuteczne, mówimy o tym, czy są one skuteczne w zapobieganiu ciąży. Każda z pacjentek Neurosphery może porozmawiać ze swoim epileptologiem na temat najlepszego dla niej połączenia LPP i antykoncepcji.
Złożone doustne tabletki antykoncepcyjne, tzw. pigułki
Złożone doustne pigułki antykoncepcyjne zawierają hormony: estrogen i progestagen. W przypadku każdej kobiety istnieją czynniki ryzyka, takie jak wiek, waga, wysokie ciśnienie krwi i palenie tytoniu, które mogą powodować skutki uboczne przyjmowania pigułek. Niektóre LPP mogą wpływać na skuteczność działania tej formy antykoncepcji.
LPP nieindukujące enzymów wątrobowych nie wpływają na pigułki, więc może to być dobry rodzaj antykoncepcji do stosowania. Leki przeciwpadaczkowe indukujące enzymy wątrobowe powodują, że hormony zawarte w pigułkach są szybciej rozkładane, dlatego ta metoda zapobiegania ciąży może nie być skuteczna.
Jeśli pacjentka przyjmuje LPP indukujący enzymy, lekarz może zalecić przyjmowanie podwójnej dawki pigułek zawierających 30 µg (mikrogramów) estrogenu (tak aby łącznie przyjąć 60 µg estrogenu), zwłaszcza jeśli pigułki są jedyną stosowaną metodą antykoncepcji.
Nawet w przypadku większej dawki tabletki same w sobie mogą nie być całkowicie skuteczne w zapobieganiu ciąży. Często najlepiej jest stosować również inne metody antykoncepcji, takie jak metoda barierowa.
Jeśli wystąpi krwawienie pomiędzy miesiączkami, może to oznaczać, że dawka estrogenu nie jest wystarczająco duża, aby zapobiec ciąży. Należy się skonsultować z lekarzem, co należy zrobić w takiej sytuacji.
U niektórych kobiet estrogen może mieć działanie prodrgawkowe (powodujące napady drgawkowe). Gdy jego poziom u takiej pacjentki jest wysoki, może istnieć większe ryzyko wystąpienia napadów drgawkowych. Przyjmowanie pigułek może dodatkowo zwiększyć poziom estrogenu, ale ponieważ organizm szybko pozbywa się tego hormonu, nie zwiększa to prawdopodobieństwa wystąpienia napadów.
Pigułki zawierające wyłącznie progesteron, tzw. minipigułki
Minipigułki są mniej skuteczne w zapobieganiu ciąży niż tabletki złożone, zwłaszcza jeśli pacjentka przyjmuje LPP indukujące enzymy wątrobowe. Dlatego minipigułki nie są zalecane jako forma antykoncepcji w przypadku przyjmowania LPP indukujących enzymy wątrobowe.
Antykoncepcja awaryjna, tzw. pigułka dzień po
Pigułka dzień po jest rodzajem antykoncepcji awaryjnej, którą przyjmuje się po odbyciu stosunku płciowego bez zabezpieczenia. Może być przepisywana przez każdego lekarza.
Jeśli pacjentka przyjmuje LPP indukujące enzymy wątrobowe, może to zmniejszyć skuteczność tabletki dzień po w zapobieganiu ciąży. W związku z tym kobieta potrzebowała będzie podwójnej dawki (dwie tabletki zamiast jednej).
Ponieważ lekarz może nie znać całej historii choroby pacjenta, poinformowanie go o przyjmowaniu LPP pomoże w dobraniu odpowiedniej dawki.
Awaryjne urządzenie wewnątrzmaciczne, tzw. spirala
Innym rodzajem antykoncepcji awaryjnej jest awaryjna wkładka wewnątrzmaciczna (ang. intrauterine device, IUD). Przyjmowanie LPP nie ma wpływu na tę wkładkę. Wkładka ta jest umieszczana wewnątrz macicy w celu zapobiegania ciąży i musi być założona przez wyszkolonego lekarza lub pielęgniarkę.
Implanty antykoncepcyjne
Implanty antykoncepcyjne zawierają progestagen i są wszczepiane pod skórę w górnej części ramienia. Implanty mogą ulegać wpływowi LPP indukujących enzymy wątrobowe, dlatego nie są one zalecane w przypadku przyjmowania leków przeciwpadaczkowych z tej grupy.
Plaster antykoncepcyjny
Plaster antykoncepcyjny zawiera estrogen i progestagen, a więc działa podobnie do złożonych tabletek antykoncepcyjnych. Podobnie jak pigułki plaster może nie być skuteczną formą antykoncepcji, jeśli pacjentka przyjmuje LPP indukujące enzymy wątrobowe.
Pierścień dopochwowy
Pierścień dopochwowy jest elastycznym plastikowym pierścieniem, który wprowadza się do pochwy. Jego działanie polega na uwalnianiu estrogenu i progesteronu przez 21 dni. Pierścień dopochwowy może nie być sam w sobie skuteczną formą antykoncepcji, jeśli pacjentka przyjmuje LPP indukujące enzymy wątrobowe.
Metody antykoncepcji, na które leki przeciwpadaczkowe nie mają wpływu
Istnieją metody antykoncepcji, które ani nie wpływają na działanie LPP, ani nie zmieniają swojego działania pod ich wpływem.
Metody barierowe
Barierowe metody antykoncepcji stanowią fizyczną barierę przed zajściem w ciążę, a LPP nie mają na nie wpływu. Wśród metod barierowych znajdują się prezerwatywy, femidomy, kapturki i diafragmy. Jednak w przypadku każdej kobiety metody barierowe same w sobie mogą nie być skuteczne w zapobieganiu ciąży i może zostać zalecone ich stosowanie wraz z inną metodą antykoncepcyjną.
Urządzenia wewnątrzmaciczne (IUDs)
Wkładki wewnątrzmaciczne są urządzeniami, które umieszcza się w macicy. Działanie LPP nie ma na nie wpływu, ponieważ nie zawierają hormonów.
Systemy wewnątrzmaciczne (IUS)
IUS to urządzenia umieszczane w macicy. W przeciwieństwie do wkładek wewnątrzmacicznych (IUD), IUS zawierają hormon progestagen. Przykładem takiej wkładki jest wkładka Mirena, która zawiera progestagen o powolnym uwalnianiu, zwany lewonorgestrelem.
Chociaż tego typu wkładki wewnątrzmaciczne zawierają progestagen, LPP nie mają na nie wpływu, ponieważ hormon ten jest uwalniany bezpośrednio do macicy, a nie transportowany po organizmie, gdzie LPP indukujące enzymy wątrobowe mogą spowodować jego szybszy rozpad.
Istnieje ryzyko, że kobieta może mieć napad padaczkowy podczas zakładania IUS. Zdarza się to rzadko, a ryzyko jest niewielkie. Obawy przed założeniem IUS każda pacjentka może omówić z lekarzem Neurosphery.
Zastrzyki antykoncepcyjne
Zastrzyki antykoncepcyjne, takie jak Depo Provera, zawierają progestagen i są podawane w regularnych odstępach czasu. Mimo że zawierają hormon, nie podlegają działaniu LPP, ponieważ są one metabolizowane we krwi, a nie w wątrobie, gdzie mogłyby zostać uszkodzone przez enzymy indukujące działanie LPP.
Zobacz też artykuł o planowaniu ciąży i prowadzeniu ciąży u kobiet z padaczką https://neurosphera.pl/ciaza-u-kobiety-chorujacej-na-padaczke/
Jak pokazuje powyższy artykuł, zagadnienie antykoncepcji w przypadku kobiet chorujących na padaczkę to dość skomplikowana kwestia. Na wybór metody antykoncepcji, zarówno regularnej, jak i awaryjnej, mają wpływ przede wszystkim przyjmowane leki. Dlatego warto skonsultować decyzję o doborze metody i środka ze specjalistą. W Neurospherze oferujemy pełną opiekę dla kobiet w każdym wieku, zarówno planujących ciążę, jak i szukających skutecznych metod jej zapobiegania. W każdej kwestii jesteśmy do dyspozycji, bo komfort i bezpieczeństwo życia naszych pacjentów jest dla nas bezwzględnym priorytetem.
