5% z nich ma przyczynę neurologiczną, a ponad połowa wynika z zaburzeń ucha wewnętrznego. Kiedy wystąpią, należy udać się do lekarza rodzinnego, neurologa lub laryngologa, a w skrajnych przypadkach wezwać karetkę. Zawroty głowy. Co je powoduje i jakie choroby zwiastują?
Czym są zawroty głowy?
Zawroty głowy są odczuciem zawirowań w głowie. Pacjenci, zgłaszając się do lekarza, twierdzą, że albo oni „wirują”, a świat wokół nich jest stabilny (zawroty pochodzenia obwodowego) lub odwrotnie – otoczenie jest niestabilne (zawroty pochodzenia ośrodkowego).
– Takie odczucia są rezultatem procesów zachodzących w pniu mózgu, móżdżku, ale nie tylko. Zawroty głowy pojawiają się przy dysfunkcji błędnika, czyli jednego z głównych odbiorców impulsów, do którego dopływa informacja o naszym położeniu w przestrzeni. Za zaburzenia równowagi odpowiadają także informacje płynące z obwodu (do nadrzędnych ośrodków, o których wspomniałam wcześniej), jakimi są proprioreceptory znajdujące się w mięśniach szkieletowych – mówi neurolog dr n. med. Maria Maliszewska.
Schorzenie, które może zwiastować chorobę
Wirowanie w głowie może, ale nie musi, być zwiastunem poważniejszej choroby. Często pojawia się po źle przespanej nocy lub przy całkowitym braku snu. Zawroty mogą być także następstwem urazu jak stłuczenie głowy. Są również jednym z objawów towarzyszących migrenie lub padaczce. Warto zaznaczyć, że epilepsja sama w sobie może przyjmować formę zawrotów głowy, co dla specjalistów jest trudne z diagnostycznego punktu widzenia.
Odczucie wirowania w głowie często jest powiązane ze spadkami cukru (hipoglikemią), zaburzeniami rytmu serca (w takim wypadku powoduje je niemiarowa fala krwi uderzająca do głowy) czy przy wahaniach ciśnienia tętniczego, a także niedoczynności lub nadczynności tarczycy. Zawroty mogą być również powikłaniem po zapaleniu ucha. Naturalnie mogą pojawić się u osób starszych obciążonych chorobami sercowo-naczyniowymi, kiedy jest zmniejszony przepływ krwi przez naczynia krwionośne w mózgu. Dzieje się tak dlatego, że światło tych naczyń ma zmniejszoną średnicę przez zmiany miażdżycowe.
– W skrajnych przypadkach, zawroty głowy mogą być symptomem dużo poważniejszych chorób, jak udar, a nawet nowotwór, szczególnie ten w tylnym dole czaszkowym – w okolicy płatów potylicznych lub móżdżku – wyjaśnia dr Maliszewska. – Zdarza się również, że odczucie wirowania jest konsekwencją włączenia niektórych leków, szczególnie tych związanych z chorobami neurologicznymi, dlatego tutaj zawsze zalecam dużą ostrożność i powolne zwiększanie ich dawkowania.
Zawroty głowy – czy należy udać się do lekarza?
Wirowania w głowie – podobnie jak każdego innego odstępstwa od dobrego samopoczucia – nie należy lekceważyć. Dlatego pytanie brzmi nie „czy”, ale „kiedy” warto skonsultować się ze specjalistą.
– Zawroty głowy, szczególnie te, które wystąpiły po raz pierwszy, należy jak najszybciej skonsultować z odpowiednią osobą. Ścieżkę diagnostyczną w większości przypadków powinniśmy rozpocząć od wizyty u lekarza rodzinnego. Ten po wywiadzie, analizie okoliczności wystąpienia niepokojących objawów, zleci podstawowe badania laboratoryjne. Po zapoznaniu się z wynikami zdecyduje, czy diagnostyka zostanie zatrzymana na tym etapie, czy nastąpi jej pogłębienie u neurologa lub laryngologa – wyjaśnia dr Maliszewska. – Są oczywiście takie przypadki, w których niezwłocznie powinniśmy wezwać karetkę. Wyobraźmy sobie sytuację, w której kładziemy się spać zdrowi, a budzimy się z zawrotami, którym towarzyszy ból głowy, wymioty czy dwojenie się oczach. W takim wypadku natychmiast należy przeprowadzić diagnostykę pod kątem, chociażby udaru mózgu, móżdżku lub pnia mózgu.
Ustalenie przyczyny występowanie zawrotów głowy to podstawa do tego, aby móc je kontrolować i odpowiednio zareagować w przypadku ich wystąpienia. Na przykład przy łagodnych położeniowych zawrotach głowy spowodowanych przemieszczeniem się malutkich kamyczków (otolitów) w kanałach błędnika, należy wykonać tzw. manewr leczniczy Epley’a, który spowoduje natychmiastową ulgę i poprawę samopoczucia.
Gdy ta przyczyna nie jest znana lub zawroty pojawią się po raz pierwszy i mają łagodną postać, należy powoli usiąść, wypić przynajmniej dwie szklanki wody oraz sprawdzić podstawowe parametry jak ciśnienie, poziom cukru czy temperatura ciała. Należy także umówić wizytę u lekarza rodzinnego lub neurologa.
